درمان یبوست (روش های خانگی+ طب سنتی + پزشکی)

یکی از روش های درمان یبوست در خانه داشتن تغذیه مناسب و مصرف آبی کافی در طول روز است. البته ورزش کردن و تحرک هم می تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند. البته در برخی مواقع رفع یبوست به روش های خانگی موثر نیستند و نیاز است که به برای درمان این مشکل حتما به یک پزشک مراجعه کنید.

در ادامه با مجله سیرا همراه باشید تا از روش های خانگی گرفته تا روش های پزشکی رفع این مشکل گوارشی را به شما معرفی کنیم.

روش های درمان یبوست در خانه

• افزایش مصرف فیبر: در صورت جای دادن غذاهای حاوی فیبر مثل میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل به رژیم غذایی روزانه، شاهد نرم شدن مدفوع و افزایش حرکات منظم روده خواهید بود.
• مصرف آبی کافی: یکی از علائم کم آبی بدن یبوست است که در صورت عدم درمان ممکن است مشکلات دیگری را هم به دنبال داشته باشد. مصرف روزانه حداقل 8 لیوان آب، باعث نرم شدن مدفوع و دفع آسان آن می شود.
• ورزش منظم: ورزش روزانه باعث تحریک ماهیچه های روده، حرکات منظم روده و در نهایت رفع یبوست می شود. برای انجام ورزش یبوست نیاز نیست هزینه کنید؛ چرا که یک پیاده روی ساده اما مستمر هم می تواند برای درمان این مشکل موثر باشد.
• استفاده از روان کننده های طبیعی شکم: از برخی از مواد خوراکی طبیعی مثل آلو، بذر کتان، دمنوش های گیاهی و آب آلوئه ورا به عنوان های ملین های طبیعی شکم یاد می شود.
• برای رفتن به سرویس بهداشتی برنامه منظم داشته باشید: در صورتی که زمان خاصی را برای اجابت مزاج به سرویس بهداشتی بروید، بدنتان به مرور به این روتین عادت می کند.
• نگه داشتن مدفوع ممنوع: در مواقعی که نیاز به اجابت مزاج دارید، به هیچ عنوان آن را نگه ندارید و یا به تاخیر نیندازید؛ چرا که این کار باعث سفت تر شدن مدفوع و ایجاد مشکل در دفع آن می شود.
• مصرف داروهای بدون نسخه: در صورتی که روش های گفته برای رفع این اختلال گوارشی موثر نبودند، می توانید از داروهای بدون نسخه مثل ملین های ملایم یا مکمل های فیبر استفاده کنید.

برای درمان یبوست چه بخوریم؟

از جمله روش های درمان خانگی یبوست می توان به ستفاده از خاکشیر، آلو، روغن کرچک، روغن زیتون، دمنوش های گیاهی، نوشیدن آب و … اشاره کرد.

نوشیدن آب کافی

همان طور که گفتیم یکی از دلایل ایجاد یبوست کم آبی بدن است. برای پیشگیری و درمان خانگی یبوست باید در طول روز حداقل 6 الی 8 لیوان آب بنوشید. البته نوشیدن آب گازدار نیز برای رفع یبوست می تواند موثر باشد.

آب آلو بخورید

آب آلو معجزه ای برای درمان یبوست است. به دلیل اینکه این میوه سرشار از فیبر است و باعث افزایش حجم مدفوع و دفع آسان آن می شود. آلو همچنین می تواند عملکرد روده بزرگ را تسهیل بخشد.

البته می توانید به جای آب آلو هم چند عدد آلو بخورید. در اکثر مواقع تنها با خوردن آلو یا آب آلو در یک روز درمان سریع یبوست در منزل حاصل می شود.

درمان یبوست با روغن کرچک

یک روش خانگی برای درمان این مشکل استفاده از روغن کرچک است. در صورتی که یک قاشق چای خوری روغن کرچک را با شکم خالی مصرف کنید باعث نرم شدن مدفوع و دفع راحت آن می شود. در صورتی که بلعیدن روغن کرچک برایتان سخت است می توانید با مقداری آبلیمو یا یک لیوان شیر گرم میل کنید.

ورزش کردن

طبق تحقیقات انجام شده ورزش کردن می تواند تاثیر بسزایی در درمان خانگی یبوست داشته باشد. یکی از دلایل ابتلا به یبوست، سبک زندگی غیرفعال و کم تحرکی است؛ به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند که برای افزایش حرکات روده ورزش کنید. البته باید این نکته را هم در نظر داشته باشید که برخی مطالعات موافق ورزش کردن برای رفع یبوست نیستند؛ به همین دلیل نیاز به مطالعات بیشتری در این زمینه است.

بعضی دیگر از مطالعات نشان می دهد که با اینکه ورزش تاثیری در افزایش تعداد دفعات مدفوع ندارد اما منجر به کاهش بعضی از علائم یبوست می شود. ورزش کردن برای افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر هم می تواند بسیار موثر باشد.

درمان یبوست از نظر طب سنتی

• نوشیدن آب گرم با عسل به صورت ناشتا: به طور کلی مصرف آب گرم در طول روز تاثیر چشمگیری در تسهیل عملکرد روده ها دارد. اما برای درمان سریع یبوست در منزل می توانید صبح ها به صورت ناشتا، یک قاشق عسل را با یک لیوان آب گرم ترکیب کنید و میل کنید.
• مصرف گیاهان دارویی: از گیاهان دارویی برای رفع یبوست در خانه می توان به بابونه، خاکشیر، برگ گزنه، آویشن، دارچین، زیره سبز و ریحان اشاره کرد.
• خرما بخورید: از خرما به عنوان ملین طبیعی و روان کننده شکم یاد می شود. برای رفع یبوست با خرما می توانید ناشتا چند عدد خرما بخورید و یا آن را به همراه یک لیوان شیر گرم میل کنید.
• ماساژ شکم: ماساژ ملایم شکم با حرکات دایره ای در افزایش تحریکات روده و رفع یبوست می تواند موثر باشد.
• مصرف روغن های طبیعی: استفاده از روغن های طبیعی مانند روغن زیتون و روغن کنجد در رژیم غذایی روزانه به نرم تر شدن مدفوع کمک می کند.
• اصلاح رژیم غذایی: حتی اگر نیاز به درمان های پزشکی برای رفع یبوست داشته باشید، باز هم باید اصلاحاتی در رژیم غذایی خود برای درمان قطعی یبوست داشته باشید. افراد مبتلا به یبوست باید همواره از مواد غذایی سرشار از فیبر مانند میوه ها، سبزیجات، غلات، حبوبات و ماهی استفاده کنند. همچنین مصرف مکمل های فیبری مانند دانه چیا و برنج خام می تواند موثر باشد.
• مصرف عصاره های گیاهی: برخی از عصاره های گیاهی اعم از عصاره آلو به عنوان ملین های طبیعی هستند و برای رفع یبوست استفاده می شوند.

مصرف دمنوش های گیاهی

مصرف برخی از دمنوش های گیاهی مثل چای سبز، چای سیاه و دمنوش نعناع برای درمان فوری یبوست بسیار موثر هستند. در طول روز می توانید 3 الی 4 فنجان از این دمنوش ها بنوشید. همچنین دمنوش های گیاهی برای درمان یبوست کودکان نیز بسیار موثر هستند.

درمان یبوست با روغن زیتون

مصرف روغن زیتون یک روش موثر برای درمان خانگی یبوست شدید است. این روغن با نرم کردن مدفوع و دفع آسان تر آن، به عنوان یک مسهل عمل می کند. به این ترتیب که با شکم خالی دو قاشق غذاخوری از آن را بخورید و یا اینکه در تهیه غذاهای مختلف از روغن زیتون استفاده کنید.

درمان خانگی یبوست با خاکشیر

برای درمان خانگی یبوست با خاکشیر این گیاه دارویی را به آب گرم اضافه کنید و آن را میل کنید. این گیاه دارویی برای رفع یبوست شدید در سالمندان بسیار می تواند مفید باشد و باعث تسهیل روند دفع مدفوع از روده شود.

روش های پزشکی

رفع یبوست به روش های پزشکی با توجه به شدت و علت بروز این مشکل انتخاب می شود. از جمله روش هایی که ممکن است پزشکان برای درمان این مشکل گوارشی انتخاب کنند عبارتند از:

اصلاح سبک زندگی

همان طور که قبلا هم گفتیم، پزشکان حتی در کنار دارو درمانی و سایر روش های درمانی برای رفع یبوست، همچنان تاکید بر اصلاح رژیم غذایی و ورزش کردن منظم دارند.

رفع یبوست به کمک افزایش مصرف مایعات، مصرف مواد غذایی حاوی فیبر و همچنین ورزش کردن می تواند بسیار آسان تر باشد.

تجویز دارو

داروهای درمان یبوست متنوع هستند که پزشک در صورت نیاز، مصرف آنها را برای بیماران خود تجویز می کند. این داروها صرفا جهت شناخت شما معرفی شده اند و به هیچ عنوان استفاده سرخود از این داروها برای رفع یبوست توصیه نمی شود.

از جمله داروهایی که ممکن است پزشک برای رفع این مشکل تجویز کند عبارتند از:

• مکمل های حجیم ساز (Bulk-forming agents): این مکمل ها که حاوی فیبر هستند باعث حجیم شدن مدفوع و در نتیجه دفع آسان تر آن می شود. از جمله این مکمل ها می توان به متیل سلولز (methylcellulose) و پوسته پسیلیوم (psyllium husk) اشاره کرد.
• ملین های محرک (Stimulant laxatives): از جمله ملین های محرک می توان به بیزاکودیل (include bisacodyl) و سنا (senna) اشاره کرد که باعث تحریک حرکات روده می شوند.
• نرم کننده های مدفوع: همان طور که از نام این داروها مشخص است باعث نرم تر شدن مدفوع و دفع آسان تر می شود. برای مثال دوکوزات سدیم (Docusate sodium) یکی از معروف ترین داروهای نرم کننده مدفوع است.
• ملین های اسمزی (Osmotic laxatives): از ملین های اسمزی به عنوان داروی رفع یبوست یاد می شود که با کشیدن آب به روده ها منجر به نرم شدن مدفوع و در نهایت تحریکات آسان تر روده می شود. از جمله این داروها می توان به لاکتولوز (lactulose) و پلی اتیلن گلیکول (polyethylene glycol)  اشاره کرد.

تنقیه یا شیاف  (Enemas or suppositories)

در صورتی که روش های گفته شده برای رفع یبوست موثر نباشند، پزشک ممکن است از تنقیه یا شیاف برای رفع یبوست استفاده کند.

درمان بیوفیدبک  (Biofeedback therapy)

درمان بیوفیدبک معمولا برای رفع یبوست مزمن مرتبط با اختلال عملکرد کف لگن استفاده می شود. در این روش درمانی به بیمارانی درباره اینکه چگونه عضلات درگیر در حرکات روده را آرام و با یکدیگر هماهنگ کنند، آموزش داده می شوند.

جراحی‌

جراحی برای درمان این اختلال گوارشی معمولا در موارد شدید و نادر استفاده می شود که سایر روش های درمانی برای رفع این مشکل موثر نباشند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی به یکباره دچار یبوست به همراه درد و کرامپ شکمی شدید، توانایی دفع مدفوع یا خارج کردن گاز معده را نداشتید باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.

در شرایط زیر باید به یک متخصص گوارش مراجعه کنید:

• در مواقعی که برای اولین بار دچار یبوست شده اید و تغییر رژیم غذایی و تحرک هم در رفع آن موثر نبوده است.
• در صورت مشاهده خون در مدفوع.
• تجربه درد شدید در هنگام دفع مدفوع.
• کاهش وزن بدون دلیل.
• در صورتی که یبوست شما بیش از دو هفته طول بکشد.
• تغییر چشمگیر اندازه، شکل و قوام مدفوع.

سوالات متداول